Akut ve travma sonrası stres bozuklukları, olayın tekrarlayan, müdahaleci anılarının yanı sıra duygusal uyuşma ve artan gerginlik veya tetiklik (uyarılma) içeren yıkıcı travmatik olaylara verilen tepkilerdir. Çocuklar, olayı hatırlatıcılarından kaçınırlar.
- Bozukluk, çocukların bir şiddet eylemine -köpek saldırısı, okulda ateş etme/silahlı saldırı, kaza veya doğal afet gibi bir şiddete- tanık olduktan veya tecrübe ettikten sonra gelişebilir.
- Çocuklar sadece olayı yeniden yaşamakla kalmaz, aynı zamanda duygusal olarak uyuşuk, aşırı gergin ve korku içinde hissedebilirler.
- Teşhis, travmatik bir olaydan sonra ortaya çıkan semptomlara dayanır.
- Tedavi psikoterapi, davranış terapisi ve ilaçları içerir.
Akut stres bozukluğu (ASB) tipik olarak travmatik olaydan hemen sonra başlar ve 2 gün ile 1 ay arasında sürer.
Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), ASB'nin devamı olabilir veya olaydan 6 ay sonrasına kadar gelişmeyebilir.
Stres bozuklukları, çocuklar kendilerinin veya başkalarının hayatını, fiziksel ve psikolojik bütünlüğünü veya sağlığını tehdit eden bir olaya tanık olduktan ya da deneyimledikten sonra gelişebilir. Olay sırasında, genellikle yoğun korku, çaresizlik veya dehşete uğramış hissederler. Bu olaylar arasında çocuk istismarı, okulda silahlı saldırılar, araba kazaları, köpek saldırıları, yaralanmalar (özellikle yanıklar), yangınlar, savaşlar, doğal afetler (kasırga, hortum veya özellikle deprem gibi) ve ölümler gibi şiddet eylemleri yer alır. Küçük çocuklarda aile içi şiddet en yaygın nedendir. Ağır travmatik bir olay yaşayan çocukların hepsi stres bozukluğu geliştirmez.
Çocukların travmatik olayı doğrudan deneyimlemesi gerekmez. Başkalarının başına gelen travmatik bir olaya tanık olurlarsa veya birinin yakın bir aile üyesinin başına geldiğini öğrenirlerse bir stres bozukluğu geliştirebilirler.
Çocukların travma sonrası stres bozukluğu geliştirip geliştirmediğini ve gelişirse ne kadar iyi olduklarını etkileyen bazı faktörler olabilir. Bu faktörler şunları içerir:
- Travmatik olay ne kadar şiddetliydi
- Olay sırasında fiziksel yaralanma olup olmadığı
- Çocuğun mizacı nedir
- Ailenin sosyal ve ekonomik durumu nedir
- Çocuğun daha önce zorluk (cinsel istismar gibi) yaşamış olup olmadığı
- Aile ne kadar işlevsel
- Çocuğun ruh sağlığı bozukluğu olan aile üyeleri olup olmadığı
- Çocuğun aile ve sosyal desteği olup olmadığı
Semptomlar/ Belirtiler
Akut stres bozukluğu ve travma sonrası stres bozukluğunun semptomları benzerdir ve birkaç farklı semptom türü içerir.
-Olayın yeniden deneyimlenmesi hissi (istemsiz flashback belirtileri)
Çocuklar uyanıkken (geri dönüşler) veya uyurken (kabus olarak) travmatik olayı yeniden yaşayabilirler(yaşıyor hissi). Flashbackler genellikle orijinal olayla ilişkili bir şey tarafından tetiklenir. Örneğin, bir köpeği görmek, bir köpeğin saldırısına uğrayan çocuklarda geri dönüşü tetikleyebilir. Bir flashback sırasında çocuklar korkabilir ve çevrelerinden habersiz olabilirler. Geçici olarak gerçeklikle temaslarını kaybedebilir ve büyük bir tehlikedeymiş gibi davranarak umutsuzca saklanmaya veya kaçmaya çalışabilirler.
Çocuklar olayı, yine de büyük ölçüde üzücü olan düşünceler, zihinsel imgeler veya anılarla yeniden zihninde deneyimleyebilirler. Küçük çocuklar oyun sırasında olayı sık sık yeniden zihninde canlandırabilir.
-Hatırlatıcılardan kaçınma (kaçınma semptomları)
Çocuklar, onlara travmayı hatırlatan şeylerden - etkinliklerden, durumlardan veya kişilerden - ısrarla kaçınabilir. Travmatik olay hakkındaki düşüncelerden, duygulardan veya konuşmalardan bile kaçınmaya çalışabilirler. Olayı hatırlamaktan kaçınma girişimlerinde genellikle başarısız olurlar.
-Düşünme ve ruh hali üzerindeki olumsuz etkiler
Duygusal olarak uyuşmuş veya vücutlarından kopuk hissetmek yaygın olarak görülür. Çocuklar olağan aktivitelerine olan ilgilerini kaybedebilir, diğer insanlardan uzaklaşabilir ve küçük yaşta ölme endişesi yaşayabilir.
Çocuklar da kendilerini suçlu hissedebilirler - örneğin, diğerleri olmadığında hayatta kaldıkları için veya olayı durdurmak için hiçbir şey yapamadıkları için. Olayın önemli ayrıntılarını hatırlamayabilirler veya yanlış hatırlayabilirler. Örneğin, bundan kendilerinin sorumlu olduğunu düşünebilirler.
-Tetiklik ve tepkilerdeki değişiklikler
Çocuklar, risk belirtilerine karşı aşırı derecede tetikte olabilirler. Aşırı alarm halinde hissedebilirler, bu da onları korku içinde, rahat olamayan yapabilir ve kolayca ürkütebilir.
Tepkilerini kontrol etmek zordur, bu da umursamaz davranışlara veya öfkeli patlamalara neden olur. Rahatlamakta, uykuya dalmakta veya konsantre olmakta zorluk çekebilirler.
-Dissosiyatif semptomlar
Çocuklar bir rüyadaymış gibi bedenlerinden kopuk hissederler. Ayrıca dünyanın gerçek olmadığını da hissedebilirler.
Teşhis
- Travmatik bir olayın tarihi
- Semptomlar
Stres bozukluğunun teşhisi, ürkütücü, dehşet verici travmatik bir olayın ardından karakteristik semptomların geçmişine dayanır.
Akut stres bozukluğu veya travma sonrası stres bozukluğunun teşhis edilebilmesi için, semptomların önemli bir sıkıntıya neden olması veya çocukların normal şekilde çalışmasını engellemesi gerekir.
Belirtiler 3 günden 1 aya kadar sürerse akut stres bozukluğu teşhis edilir. Travma sonrası stres bozukluğu, semptomlar 1 aydan fazla sürerse teşhis edilir.
Tedavi
- Psikoterapi
- Davranışsal terapi
- Bazen ilaçlar
Destekleyici psikoterapi yardımcı olabilir. Terapistler, çocuklara yanıtlarının mantıklı olduğu konusunda güvence verir, ancak onları anılarıyla yüzleşmeye teşvik eder (bir tür maruz kalma terapisi olarak). Bir tür davranışsal terapi olan maruz kalma terapisi, çocukları olayı yeniden yaşamalarına neden olan durumlara karşı sistematik olarak duyarsızlaştırmak için kullanılabilir.
Akut stres bozukluğu olan çocuklar genellikle travma sonrası stres bozukluğu olan çocuklardan daha iyi atlatır, ancak bunlardan herhangi bir bozukluğu olan çocuklar erken tedaviden fayda görür.
Seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI'lar) adı verilen bir tür antidepresanlar, bazı semptomları hafifletmeye yardımcı olabilir.
Kayıtlar
0 Yorumlar