Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB)
Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), genellikle yıkıcı, travmatik bir olaydan sonra başlayan yoğun, hoş olmayan ve işlev bozukluğu yaratan tepkileri içerir.
- Ölüm veya ciddi yaralanmayı tehdit eden olaylar yoğun ve uzun süreli sıkıntılara neden olabilir.
- Etkilenen insanlar olayı yeniden yaşıyor gibi hissedebilir, kabus görebilir ve onlara olayı hatırlatan her şeyden kaçınabilir.
- Tedavi, psikoterapi (destekleyici ve maruz kalma terapisi) ve antidepresanları içerebilir.
TSSB, özellike savaş sonrası gazilerde (savaş, uzmanlar tarafından travmatik bir deneyim olarak görülür), göçmenlerde, yaşamsal tehdide uğramış insanlarda, cinsel saldırıya maruz kalmış veya afet yaşamış insanlarda ve daha birçok dehşet verici olay deneyimlemiş insanda görülebilir.
Korkunç şeyler olduğunda, birçok insan kalıcı olarak etkilenir. Bazılarında, etkiler o kadar sürekli ve şiddetlidir ki, güçten düşürür ve bir bozukluk oluşturur. Genel olarak, TSSB'ye neden olması muhtemel olaylar, korku, çaresizlik veya dehşet duygularına neden olan olaylardır. Savaş, cinsel saldırı ve doğal veya insan kaynaklı afetler TSSB'nin yaygın nedenleridir. Bununla birlikte, fiziksel şiddet veya otomobil kazası gibi kahredici ve yaşamı tehdit eden herhangi bir deneyimden kaynaklanabilir.
Bu olaylar doğrudan (ciddi bir yaralanma veya ölümle tehdit edilme gibi) veya dolaylı olarak (başkalarının ciddi şekilde yaralandığına, öldürüldüğüne veya ölümle tehdit edildiğine tanık olmak; yakın aile üyeleri veya arkadaşların başına gelen travmatik olayların öğrenilmesi) yaşanabilir. İnsanlar tek bir travma ya da yaygın olduğu üzere birden fazla travma yaşamış olabilir.
Aynı travmatik olayın neden bir kişide hiçbir belirti vermeyeceği, diğerinde ise ömür boyu TSSB'ye neden olabileceği bilinmemektedir. Bazı insanların neden TSSB geliştirmeden aynı travmaya yıllar boyunca birçok kez tanık olduğu veya yaşadığı, ancak daha sonra benzer bir olaydan sonra TSSB geliştirdiği bilinmemektedir.
Travma sonrası stres bozukluğu, çocukluklar da dahil olmak üzere, hayatları boyunca insanların neredeyse % 9'unu etkiler. Yaklaşık% 4'ü herhangi bir 12 aylık süre(olaydan sonraki) içinde buna sahip.
Travma sonrası stres bozukluğu, olaydan 1 ay sonra tanılanır. Akut stres bozukluğunun(Akut stres bozukluğu makalesi için tıklayınız) devamı olabilir veya olaydan 6 ay sonrasına kadar ayrı ayrı gelişebilir.
Kronik travma sonrası stres bozukluğu ortadan kalkmayabilir, ancak genellikle tedavi uygulanmasa bile zamanla daha az yoğun hale gelir. Yine de, bazı insanlar bu bozukluktan ciddi şekilde etkileniyor.
Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) olan kişiler tipik olarak aşağıdaki dört kategorinin her birinden semptomlara sahiptir:
Semptomlar/Belirtiler
Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) olan kişiler tipik olarak aşağıdaki dört kategorinin her birinden semptomlara sahiptir:
- Saldırı(ihlal) semptomları (olay, tekrar tekrar ve kontrolsüz bir şekilde düşüncelerini işgal eder)
- Olayı hatırlatan herhangi bir şeyden kaçınma
- Düşünme ve ruh hali üzerindeki olumsuz etkiler
- Tetiklik ve tepkilerdeki değişiklikler
Saldırı(ihlal) belirtileri
Travmatik olay, engellenemeyen, istenmeyen anılar veya tekrarlayan kabuslar şeklinde tekrar tekrar ortaya çıkabilir. Bazı insanlar, olayları sadece hatırlanmaktansa gerçekten oluyormuş gibi yeniden yaşadıkları geri dönüşlere(flashback) sahiptir.
İnsanlar, ayrıca olayın hatırlatıcılarına yoğun tepkiler yaşayabilirler. Örneğin; bir savaş gazisinin semptomları havai fişeklerle tetiklenebilirken, bir soygun kurbanının semptomları bir filmde bir silah görerek tetiklenebilir.
Kaçınma belirtileri
İnsanlar, travmayı hatırlatan olaylardan, durumlardan veya insanlardan ısrarla kaçınırlar. Örneğin, saldırıya uğradıkları bir parka veya ofis binasına girmekten veya saldırganlarıyla aynı ırktan insanlarla konuşmaktan kaçınabilirler. Travmatik olay hakkındaki düşüncelerden, duygulardan veya konuşmalardan bile kaçınmaya çalışabilirler.
Düşünme ve ruh hali üzerindeki olumsuz etkileri
Bireyler, travmatik olayın önemli kısımlarını hatırlayamayabilir (disosiyatif amnezi olarak adlandırılır).
İnsanlar duygusal olarak uyuşmuş veya diğer insanlardan kopuk hissedebilirler. Depresyon yaygın olarak görülür ve insanlar daha önce zevk aldıkları aktivitelere daha az ilgi gösterirler.
İnsanların olay hakkındaki düşünceleri çarpıtılabilir, bu da onların olanlardan kendilerini veya başkalarını suçlamalarına neden olabilir. Suçluluk duygusu da yaygındır. Örneğin, başkaları hayatta kalmadığında hayatta kaldıkları için kendilerini suçlu hissedebilirler. Korku, öfke veya utanç gibi yalnızca olumsuz duygular hissedebilirler ve mutlu veya tatmin olamayabilirler veya sevemeyebilirler.
Tetiklik ve tepkilerdeki değişiklikler
İnsanlar uykuya dalmakta veya konsantre olmakta güçlük çekebilirler.
Uyarı risk işaretleri konusunda aşırı derecede tetikte olabilirler. Kolayca korkabilirler.
İnsanlar tepkilerini kontrol edemeyebilir, bu da umursamaz davranışlara veya öfkeli patlamalara neden olabilir.
Diğer belirtiler
Bazı insanlar kaygılarını azaltmaya yardımcı olmak için ritüel aktiviteler geliştirir. Örneğin, cinsel saldırıya uğrayan insanlar, kirli olma hissini ortadan kaldırmaya çalışmak için defalarca yıkanabilir.
TSSB'si olan birçok kişi semptomlarını alkol veya eğlence amaçlı uyuşturucularla gidermeye çalışır ve bir madde kullanım bozukluğu geliştirir.
Teşhis
- Belirli kriterlere göre doktor/psikiyatr/psikolog değerlendirmesi
Doktorlar, travma sonrası stres bozukluğunu (TSSB) bu semptomlar olduğunda teşhis eder:
- İnsanlar doğrudan veya dolaylı olarak travmatik bir olaya maruz kalmıştır.
- Belirtiler 1 ay veya daha uzun süredir mevcut
- Semptomlar önemli sıkıntılara neden olur veya işlevselliği önemli ölçüde bozar.
- İnsanlar, TSSB ile ilişkili semptom kategorilerinin her birinden bazı semptomlara sahiptir (saldırı semptomları, kaçınma semptomları, düşünme ve ruh hali üzerindeki olumsuz etkiler ve tetiklilik ve reaksiyonlardaki değişiklikler).
*Doktorlar ayrıca semptomların bir ilacın veya başka bir bozukluğun kullanımından kaynaklanıp kaynaklanmadığını da kontrol ederler.
TSSB genellikle çok çeşitli ve karmaşık semptomlara neden olduğu için teşhis edilemeyebilir. Ayrıca, bir madde kullanım bozukluğunun varlığı dikkati TSSB'den uzaklaştırabilir. Teşhis ve tedavi ertelendiğinde, TSSB kronik olarak zayıflatıcı, güçten düşürücü hale gelebilir.
Tedavi
- Psikoterapi
- İlaç tedavisi
- Madde kullanımı veya majör depresyon gibi diğer bozuklukların tedavisi
-Psikoterapi
Psikoterapi, travma sonrası stres bozukluğunun (TSSB) tedavisinde merkezidir.
TSSB hakkında psikoeğitim, terapide önemli bir erken adım olabilir. TSSB'nin semptomları kafa karıştırıcı olabilir ve TSSB'nin görünüşte alakasız görünen semptomları nasıl içerebileceğini anlamak, insanlar ve sevdikleri için genellikle çok yararlıdır.
Nefes alma ve gevşeme gibi stres yönetimi teknikleri önemlidir. Kaygıyı azaltan ve kontrol eden egzersizler (örneğin, yoga, meditasyon) semptomları hafifletebilir ve aynı zamanda insanları travmanın anılarında strese neden olana yönelik maruz kalmayı içeren tedaviye hazırlayabilir.
Mevcut en güçlü kanıt, yapılandırılmış, odaklanmış psikoterapiyi, genellikle travmatik olaydan arta kalan korkuyu söndürmeye yardımcı olan maruz kalma terapisi adı verilen bir tür bilişsel-davranışçı terapi (BDT) desteklemektedir.
Maruz kalma terapisinde, terapist, insanların önceki travma ile ilişkili durumlarda olduğunu hayal etmesini sağlar. Örneğin, saldırıya uğradıkları bir parkı ziyaret ettiklerini hayal etmeleri istenebilir. Terapist, insanların travmatik olayı yeniden hayal etmelerine yardımcı olabilir. Travmatik anılarla ilişkili sıklıkla yoğun anksiyete nedeniyle, insanların desteklenmiş hissetmesi ve maruz kalmanın doğru hızda ilerlemesi önemlidir. Travma geçirmiş kişiler, tekrar travma geçirmeye karşı özellikle hassas olabilir, bu nedenle maruz bırakma çok hızlı giderse tedavi durabilir. Kişilerin maruziyet terapisinde daha rahat olmasına yardımcı olmak için genellikle tedavi, maruziyetten daha çok destekleyici, açık uçlu bir tedaviye geçebilir.
Yaygın ve daha psikodinamik psikoterapi, TSSB ile parçalanmış olabilecek ilişkilere odaklanarak daha mutlu bir hayata dönüşü de kolaylaştırabilir. Diğer destekleyici ve psikodinamik psikoterapi türleri de, tedavinin odağını maruziyet terapisinden uzaklaştırmadıkları sürece yararlı olabilir.
Göz hareketi duyarsızlaştırma ve yeniden işleme (EMDR), kişilerin travmaya maruz kaldıklarını hayal ederken terapistin hareket eden parmağını takip etmelerinin istendiği tedavidir. Bazı uzmanlar, göz hareketlerinin bizzat duyarsızlaştırmaya yardımcı olduğunu düşünür, ancak EMDR muhtemelen esas olarak göz hareketleri değil, maruz kalma nedeniyle çalışır.
İlaç tedavisi
Antidepresanlar, majör depresyonu olmayan kişilerde bile TSSB için birinci basamak tedavi olarak kabul edilir. Seçici serotonin geri alım inhibitörleri ve mirtazapin ve venlafaksin gibi diğer antidepresanlar en çok tavsiye edilir.
Uykusuzluk ve kabusları tedavi etmek için doktorlar bazen olanzapin ve ketiapin (antipsikotik ilaçlar olarak da kullanılır) veya prazosin (yüksek tansiyonu tedavi etmek için de kullanılır) gibi ilaçlar verir. Ancak bu ilaçlar TSSB'nin kendisini tedavi etmez.
Kayıtlar
){kind=link}
0 Yorumlar